کلمه “پیلونیدال” در لغت به معنای لانه یا آشیانه پر از مو است و کلمه “سینوس” نیز به معنای کانال غیرطبیعی باریک یا وجود یک حفره در بدن میباشد. “سینوس پیلونیدال” (کیست مویی) یک ضایعه عفونی است که عمدتاً در انتهای دنبالچه رخ میدهد، ناحیهای که به آن شکاف”نتال” میگویند، در واقع همان گودی که دو سرین را از هم جدا میکند. در موارد نادر، کیست مویی میتواند در بین انگشتان و در ناف نیز ایجاد شود، همچنین ممکن است بیش از یک مجرا و یا سینوس را به وجود آورد.
علل به وجود آمدن کیست مویی (سینوس پیلونیدال)
علت دقیق به وجود آمدن کیستهای مویی هنوز مشخص نشده است. اعتقاد بر این است که مواردی همچون: رشد موهای بدن به سمت داخل همراه با تغییرات هورمونی (کیست مویی پس از بلوغ رخ میدهد)، اصطکاک (نشستن برای مدت طولانی و یا اصطکاک پشت با لباس) و عفونت (موی فرورفته و اصطکاک میتواند پوست را تحریک کرده و باعث التهاب شود در نتیجه ممکن است آن ناحیه مورد تهاجم باکتریها قرار بگیرد) در تشکیل کیستهای مویی مؤثر هستند. کیستهای مویی معمولاً در بزرگسالان و جوانان رخ میدهد و در مردان نیز بیشتر شایع است چرا که بدن آنها نسبت به زنان، اغلب از موی بیشتری برخوردار است. داشتن یک شغل کمتحرک (که نیازمند نشستن طولانی مدت است)، چاقی، داشتن شکاف عمیق مو دار در ناحیه “شکاف نتال” و یا سابقه خانوادگی کیست مویی، میتواند شانس ابتلای به این بیماری را در افراد افزایش دهد.
علائم و نشانهها
در ابتدا کیست مویی هیچ علائمی ندارد و میتواند به صورت یک برآمدگی کوچک و بدون درد شروع به رشد نماید. پس از بروز عفونت، ملتهب میشود، پر از چرک شده و به یک کیست دردناک تبدیل میشود.
پس از چند روز ممکن است شما علائم زیر را تجربه نمایید:
- درد، قرمزی و تورم
- خون، چرک یا ترشحات بدبو
- بروز یک کیست که موهایی از آن بیرون زده است
- تب (در همه افراد مشاهده نمیشود)
اگر عفونت رخ داده باشد، ممکن است علائم سریعاً ظاهر گردند. درد میتواند شدید باشد و ممکن است در زمان نشستن و یا به هنگام ایستادن حضور داشته باشد. درد میتواند توانایی افراد را برای انجام فعالیتهای روزانه مختل نماید، در صورت عدم درمان شرایط بیمار میتواند بدتر گردد. معمولاً تخلیه چرک، فشار ضایعه را کاهش میدهد، این امر باعث کاهش درد میشود، اما اگر عفونت درمان نشود ممکن است کیست مویی دوباره عود نماید. اگر شما علائم فوق را تجربه کردید، باید جهت تشخیص و درمان به پزشک خود مراجعه نمایید تا از بدتر شدن وضعیت و شرایط شما جلوگیری به عمل آید.
روشهای غربالگری و تشخیص
اگر شما دچار علائم کیست مویی شده باشید، پزشک یک معاینه فیزیکی دقیق از محل ضایعه انجام خواهد داد. همچنین سابقه پزشکی و علائم شما نیز توسط پزشک پرسیده خواهد شد، این اطلاعات میتواند شامل مواردی همچون وجود ترشحات و یا تغییر در ظاهر ناحیه آسیبدیده باشد. پزشک از نزدیک ضایعه را معاینه میکند تا مواردی همچون: حساسیت به لمس، قرمزی، تورم و التهاب ناحیه آسیبدیده و اطراف آن را ارزیابی نماید. ممکن است پزشک برای بررسی افزایش سلولهای سفید خون، آزمایش خون درخواست نماید، افزایش سلولهای سفید میتواند نشانهای از وجود یک عفونت باشد. در موارد نادر برای مشخص شدن دقیقتر وضعیت شما ممکن است پزشک، درخواست تصویربرداری سیتیاسکن بدهد. همچنین ممکن است پزشک برای تشخیص مواردی همچون ” کیست درموئید” (تومور متشکل از سلولهای زایا) که شبیه کیست مویی میباشد و یا رد سایر بیماریها، آزمایشات دیگری نیز انجام دهد.
درمان کیست مویی
قبل از شروع درمان
به پزشک خود مراجعه نمایید تا مطمئن شوید شرایط پزشکی از قبیل: دیابت، فشارخون بالا و مشکلات قلبی و ریوی شما تحت کنترل قرار داشته باشند.
به پزشک خود موارد زیر را اطلاع بدهید:
- داروها، ویتامینها و مکملهای دیگری که مصرف میکنید، حتی آنهایی که بدون نسخه خریداری کردهاید.
- اگر شما باردار هستید و یا احتمال میدهید که باردار هستید.
- اگر شما مقدار زیادی الکل مصرف میکنید (بیش از یک یا دو بار در روز).
- اگر شما یک فرد سیگاری هستید، چند هفته قبل از عمل جراحی باید سیگار را ترک نمایید. پزشک شما در این زمینه اطلاعات لازم را ارائه خواهد داد.
- ممکن است از شما خواسته شود از مصرف داروهای زیر پرهیز نمایید: آسپرین، ایبوپروفن (ادویل، موترین)، ناپروکسن (ناپروکسن، ناپروسین)، ویتامین E، کلوپیدوگرل (پلاویکس)، وارفارین (کومادین) و هر داروی دیگری مشابه آنها.
- از پزشک خود در خصوص داروهایی که باید در روز عمل جراحی مصرف شود، اطلاعات لازم را به دست آورید.
گزینههای درمانی کیستهای مویی
اگر کیست مویی به عفونت مبتلا نشده باشد، ممکن است درمان خاصی نیاز نباشد. باید ناحیه را تمیز و خشک نگهدارید و موهای اطراف آن را اصلاح و یا توسط کرمهای مو بر حذف نمایید. با این حال، اگر کیست دچار عفونت شده باشد ممکن است به درمان جراحی نیاز باشد.
ممکن است پزشک برای درمان از روشهای زیر بهره بگیرد:
برش و تخلیه کیست
در این روش کیست برش داده میشود و چرک موجود در ناحیه آبسه تخلیه میگردد. این روش یک عمل سبک محسوب میشود و معمولاً تحت بیهوشی عمومی انجام میشود. شما قادرید همان روز و یا روز بعد از عمل به خانه خود باز گردید. بر روی ناحیه تحت عمل قرار گرفته یک پانسمان اعمال خواهد شد. شما باید روزانه از زخم خود مراقبتهای لازم را به عملآورید و یا توسط یک پرستار روزانه پانسمان را عوض کنید.
جراحی
برای عفونتهای مکرر کیستهای مویی، ممکن است به شما توصیه شود توسط عمل جراحی سینوس و یا مجرای به وجود آمده را حذف نمایید و سپس توسط یکی از روشهای زیر از بروز عفونتهای آتی جلوگیری به عملآورید.
برداشت گسترده بافت
در این روش جراح توسط عمل جراحی کانال عفونی شده کیست را به همراه کمی از پوست و بافتهای اطراف آن برمیدارد. این کار شانس عفونت مجدد را کاهش میدهد. زخم شما باز باقی خواهد ماند. پس از آن یک پانسمان بر روی آن قرار خواهد گرفت. ممکن است مدتزمان زیادی طول بکشد تا زخم کاملاً التیام یابد. در طی این دوره احتمال دارد شما مجبور باشید برای ۲ الی ۳ ماه، به صورت روزانه پانسمان خود را عوض نمایید.
برداشت بافت و بستن زخم
در این روش، جراح توسط عمل جراحی کانال و کیست مبتلا به عفونت را همراه با پوست اطراف آن حذف خواهد کرد و سپس زخم را توسط نخهای بخیه می بند. این کار کمک خواهد کرد که زخم با سرعت بیشتری التیام یابد. با این حال، در مقایسه با روش برداشت گسترده بافت، احتمال بازگشت عفونت در این روش بیشتر است. جراح برای بستن زخم ممکن است از بخشی از پوست شما استفاده نماید.
چسب فیبرین
در این روش پزشک کیست، باقی ماندههای آن و موهای رشد کرده به داخل کانال را تخلیه کرده و سپس ناحیه آسیبدیده را با چسب قابل جذبی به نام “چسب فیبرین” میبندد. ممکن است در این روش نیازی به قرار دادن پانسمان بر روی زخم نباشد. مقداری درد را تجربه خواهید کرد و احتمالاً قادر خواهید بود ظرف یک هفته به فعالیتهای عادی و روزمره خود بازگردید. خطر عود مجدد کیست مویی در روش چسب فیبرین بیشتر است.
مراقبتهای بعد از عمل
- شما میتوانید پس از عمل به خانه بازگردید.
- زخم توسط بانداژ پوشیده خواهد شد.
- داروهای مسکن برای شما تجویز میگردد.
- بسیار مهم است که ناحیه زخم و اطراف آن تمیز نگه داشته شوند.