عمل جراحی سرطان کبد با روش پارشیال هپاتکتومی و پیوند کبد

از جراحی به منظور تشخیص، درمان و علائم مرتبط با تومور کبد استفاده می‌شود. تنها در صورتی‌که سرطان در یک ناحیه از کبد متمرکز باشد و به سایر بخش‌های بدن سرایت نکرده باشد، پزشک از جراحی به عنوان گزینه درمانی استفاده خواهد کرد. زیرا اگر سرطان از قبل به سایر اندام‌های گسترش یافته باشد، با عمل جراحی نمی‌توان آن را درمان کرد. متاسفانه، امکان عمل جراحی برای بسیاری از بیماران مبتلا به سرطان کبد اولیه میسر نیست. پیش از اینکه جراح گزینه جراحی را به بیمار پیشنهاد کند، بایستی یک سری آزمایشات خون در خصوص نحوه عملکرد کبد بر روی بیمار انجام شود. از آنجا که کبد یک اندام حیاتی برای بدن به حساب می‌آید، پزشکان می‌بایست دقیقا بداند آیا با خارج کردن قسمت آسیب دیده قسمت باقیمانده کبد قادر است سلامت بیمار را تضمین کند یا خیر. در هنگام پیشنهاد جراحی و نوع آن، تیم مراقبت درمانی بررسی می‌کنند سرطان در چه مرحله‌ای از پیشرفت قرار دارد. همچنین برخی آزمایشات تشخیصی جهت خارج کردن کامل کبد سرطانی با دقت مورد بررسی قرار خواهد گرفت. این اقدامات زمانی کارساز است که سرطان به گره‌های لنفاوی، عروق خونی یا سایر اندام‌ها گسترش نیافته باشد.

چه نوع جراحی‌هایی برای درمان سرطان کبد به کار می‌روند؟

---

برخی جراحی‌ها جهت معالجه سرطان کبد کاربرد دارند. همچنین ممکن است سایر روش‌های درمانی قبل و بعد از جراحی به بیماران پیشنهاد گردند.

بخش‌بری کبد

جراحی بخش‌بری کبد به (عمل جراحی سرطان کبد با روش پارشیال هپاتکتومی) هم شهرت دارد. طی این عمل تومور کبد به همراه مقداری از بافت سالم کبد در اطراف آن از بدن بیمار خارج خواهد شد (موسوم به حاشیه بری). این جراحی در صورتی انجام می‌شود که نتایج آزمایش عملکرد نرمال بخش باقیمانده کبد را تایید کند. اگر سیروز یا همان التهاب شدید کبد تایید نشود و در موارد زیر، جراحی بخش بری کبد گزینه اصلی درمان محسوب می‌گردد:

• تنها 1 تومور با اندازه‌ای کمتر از 2 سانتیمتر وجود داشته باشد.
• تومور به عروق خونی داخل کبد گسترش نیافته باشد.
• سرطان گره‌های لنفاوی را در بر نگرفته باشد.

درصورتی‌که وجود 3 تومور و آن هم در مجاورت یکدیگر تایید شود، احتمالا جراحی بخش برداری کبد به بیمار پیشنهاد خواهد شد به صورتی که جراحان بتوانند تومورها را از کبد خارج کنند و عملکرد نرمال کبد همچنان ادامه داشته باشد.

پیوند کبد

طی جراحی پیوند کبد، جراح کبد توموری بیمار را از بدن او خارج می‌کند و کبد سالم فرد اهدا‌کننده را جایگزین آن می‌کند. این نوع جراحی گزینه اصلی درمان برای بیمارانی است که به التهاب شدید کبد مبتلا هستند و امکان عملکرد نرمال بخش باقیمانده کبد پس از خارج کردن تومور میسر نباشد. این گزینه در مورد سرطان کبدی که در مرحله BCLC (سرطان کبد بارسلونا) 0 A1, A2, A3، A4 هم صدق می‌کند. بیماران مبتلا به درجه B یا C Child-pugh نیز گزینه پیوند کبد در نظر گرفته می‌شوند. اگر بیمار از لحاظ سلامتی در شرایط خوبی برای عمل جراحی قرار داشته باشد و سرطان کبد با معیارهای تعیین شده مطابقت داشته باشد، بیمار واجد شرایط لازم پیوند کبد محسوب می‌شود. درصورتی‌که بیمار در لیست افراد پیوند کبد قرار داشته باشد، ممکن است تیم مراقبت درمانی ابلیشن رادیوفرکانس سرطان (RFA) یا کموامبولیزاسیون از راه شریان کبدی (TACE) پیشنهاد کنند. این گزینه‌های درمانی تومور را آنقدر کوچک حفظ می‌کند تا شرایط لازم برای پیوند را پیدا کند (روشی موسوم به پل درمانی) و در عین حال جراحان تا زمان در دسترس قرار گرفتن کبد اهدایی منتظر می‌مانند.

خارج کردن تومور کبد به روش جراحی باز و لاپاراسکوپی

---

بیشتر جراحی‌های سرطان کبد اولیه با ایجاد یک برش بزرگ در بخش فوقانی شکم انجام می‌گیرند. اصطلاحا به آن جراحی باز می‌گویند. اگر شرایط بیمار مناسب باشد، جراحان برای خارج کردن تومور کبد از جراحی به روش لاپاراسکوپی بهره می‌گیرند و این عمل مستلزم خارج کردن بخشی از کبد از طریق تکنیک‌های کمتر تهاجمی می‌باشد و به ایجاد یک شکاف کوچکتر و پروسه بهبودی سریعتر احتیاج است.

مراقبت‌ها و رژیم غذایی پس از عمل سرطان کبد

---

بعد از جراحی کبد سرطانی اولیه یا سرطان ثانویه کبد، بیمار به اتاق بازتوانی مجاور اتاق عمل منتقل خواهد شد. از آنجا هم به بخش بیمارستان انتقال خواهد یافت. پیش بینی اقدامات زیر بر روی بیمار می‌شود.

فرآیند تغذیه و تخلیه

تعدادی لوله به منظور تخلیه مایعات بعد از جراحی، ادرار و زرداب در قسمت‌هایی از بدن بیمار قرار داده می‌شود. علاوه براین، مایعات و موادمغذی هم از طریق سیاهرگ‌ها به بدن بیمار تزریق می‌گردند، زیرا بیمار به مدت چند روز قادر به خوردن و آشامیدن نخواهد بود. هرزمان‌که بیمار شرایط لازم خوردن غذا را پیدا کند، ابتدا مایعات بدون افزودنی و سپس موادغذایی جامد به او داده خواهد شد.

قرص مسکن

پس از اتمام عمل جراحی احساس کمی درد طبیعی است، اما این مشکل قابل کنترل می‌باشد. احتمالا برخی داروها یا از طریق تزریق به ناحیه نخاع (اپیدورال) یا بوسیله دستگاه دارودهنده تحت کنترل (سیستم PCA) به بیمار خورانده خواهد شد. دستگاه PCA تحت کنترل بیمار قرار دارد و هر زمان که بیمار احساس درد و نارحتی کند با فشار دادن دکمه دستگاه مقداری داروی مسکن از قبل تعیین شده به بدن او تزریق خواهد شد. درصورتی‌که بیمار احساس درد می‌کند حتما پزشک یا پرستار را از موضوع باخبر سازید تا مقدار دوز دارو تنظیم شود. حتما به محض احساس درد پزشک را مطلع سازید. آستانه تحمل هر بیمار در برابر درد متفاوت است و این دستگاه جهت برقراری آرامش بیمار کاربرد دارد. مدیریت درد در تسریع فرآیند بهبودی و توانایی راه رفتن بیمار موثر خواهد بود.

مدت زمان بستری در بیمارستان

بعد از اتمام عمل جراحی تومور کبد با روش پارشیال هپاتکتومی، بیمار به مدت 5 تا 10 روز و پس از پیوند کبد تا 3 هفته در بیمارستان بستری خواهد شد. در صورتی‌که بیمار جراحی با روش لاپارسکوپی انجام داده باشد، مدت زمان بهبودی کوتاه‌تر خواهد بود و احتمالا بیمار ظرف یک هفته قادر به انجام فعالیت‌های روزمره خواهد بود. فرآیند تغذیه و تخلیه هم پیش از ترک بیمارستان قطع می‌شود.

فرآیند بهبودی در منزل

اکثر بیماران به آرامی و ظرف چند هفته پس از انجام جراحی تومور کبد احساس آرامش خواهند کرد، اما ممکن است فرآیند بهبودی برخی بیماران طولانی‌تر شود. رعایت نکات زیر به فرآیند بهبودی کمک می‌کند.

• تحرک: فیزیوتراپ می‌تواند با ارائه تمرینات ورزشی به فرآیند بهبودی و بهتر کردن وضعیت تنفس، توان بدنی و توانایی راه رفتن بیمار کمک کند.
• رانندگی: معمولا بیماران به مدت چند هفته قادر به رانندگی نخواهند بود.
• ورزش: درباره زمان شروع ورزش با پزشک خود مشورت کنید. ابتدا ورزش را با تمرینات سبک مانند قدم زدن آغاز کنید و با توجه به سطح قابلیت‌های بدنی خود پیش از انجام جراحی به همان اندازه فعالیت داشته باشید.
• چکاپ: بعد از بازگشت به منزل، به منظور آگاهی از وضعیت سلامتی و میزان موفقیت جراحی به چند مرتبه چکاپ بدنی نیاز است. پزشک احتمالا بیمار را از چگونگی و تعداد دفعات آن مطلع خواهد ساخت.
• مراقبت از زخم: درصورت شکاف دادن بدن بیمار حین جراحی از دستورالعمل‌های پزشک درخصوص نکات بهداشتی پیروی کنید. اگر زخم قرمز، داغ یا ملتهب گردید، حتما با پزشک تماس بگیرید.
• رژیم غذایی: به منظور حفظ تعادل وزن از مواد غذایی پرانرژی و غنی‌ از پروتئین تغذیه کنید.
• خستگی: احتمالا بیمار بعد از انجام جراحی کمی احساس خستگی و ضعف خواهد کرد، اما این وضعیت ظرف چند هفته بهبود می‌یابد.

عوارض جراحی سرطان کبد چیست؟

---

بروز اثرات جانبی بعد از هر نوع درمان سرطان کبد کاملا طبیعی است، اما این تجربه در هر بیمار متفاوت است. برخی بیماران با اثرات جانبی زیادی مواجه می‌گردند. برخی هم با اثرات جزئی یا عدم بروز عوارض روبرو می‌شوند. اثرات جانبی ممکن است در خلال، بلافاصله، چند روز یا چند هفته بعد از درمان سرطان کبد با جراحی بروز کنند. بعضی مواقع این اثرات ماه‌ها یا سال‌ها پس از جراحی اتفاق می‌افتند. برخی اثرات جانبی به‌خودی‌خود برطرف خواهند شد یا تحت درمان قرار می گیرند، برخی عوارض نیز ممکن است حالت مزمن یا دائمی پیدا کنند. عمدتا اثرات جانبی به نوع جراحی، محل تومور داخل کبد و وضعیت کلی سلامت بیمار بستگی دارند. احتمال بروز اثرات جانبی در بین بیماران مبتلا به التهاب شدید کبد، بیشتر است. بعد از جراحی سرطان کبد بروز اثرات جانبی زیر محتمل است:

• زخم بافت که باعث فشار خون در سیاهرگ دروازه‌ای می‌شود (موسوم به فشارخون دروازه‌ای).
• ورم وریدها در ناحیه شکم یا مری (موسوم به رگ فراخی)
• عملکرد غیرطبیعی کبد
• نارسایی کبد
• پس زدن کبد اهدایی بعد از پیوند

هزینه جراحی سرطان کبد

---

هزینه جراحی سرطان کبد بستگی به عوامل زیادی دارد از جمله دستمزد پزشک، هزینه بیمارستان و آزمایش و داروهای قبل و بعد عمل و نوع جراحی مورد نیاز برای درمان سرطان کبد.