زخم معده زخمهای بازی هستند که در پوشش معده ایجاد میشوند. برخی از افراد حتی از داشتن زخم معده مطلع نیستند. سایرین علائمی مانند سوزش معده و درد شکم دارند. زخمها در صورتی که روده را سوراخ کنند یا به شدت خونریزی کنند میتوانند بسیار خطرناک شوند. جراحی زخم معده روشی برای کاهش تجمع اسید در معده به منظور پیشگیری از تشکیل زخم میباشد. جراحی زخم معده نادر است زیرا در حال حاضر درمانهای غیر جراحی موثر دیگری وجود دارند.
اگر علائم زخم معده را دارید باید به پزشک مراجعه کنید. درمان فوری میتواند از خونریزی بیش از حد و عوارض دیگر جلوگیری کند. عدم درمان زخم معدهای که متورم شده یا جای زخم باقی میگذارد میتواند دستگاه گوارش را مسدود کند. همچنین ممکن است باعث سوراخ شدن معده یا روده کوچک شده و حفره شکمی را عفونی کند. انتخاب درمان بستگی به آلوده شدن زخم به هلیکوباکتر پیلوری دارد. تشخیص صحیح نقش کلیدی در موثر بودن درمان دارد. در صورتی که باکتریها علت این مشکل باشند، درمان بر کشتن عفونت متمرکز خواهد بود. صرفنظر از اینکه باکتریهای عامل زخم باشند، کاهش اسید در معده یک نکته مهم دیگر در درمان است. زخمی که خونریزی میکند معمولاً منجر به بستری در بیمارستان میگردد زیرا خونریزی داخلی شدید تهدید کننده میباشد. سوراخ شدن یا خونریزی شدید ممکن است نیاز به مداخله جراحی داشته باشد..برای کسب اطلاعات بیشتر و یا رزرو نوبت میتوانید با شماره تلفن های 02122260452 و 02122908154 و 09195373730 تماس حاصل فرمایید.
چرا دچار زخم معده میشویم؟
یک لایه مخاط در دستگاه گوارش وجود دارد که به محافظت از پوشش روده کمک میکند. هنگامی که اسید بیش از حد وجود داشته باشد یا مخاط به مقدار کافی نباشد، اسید باعث خوردگی سطح معده یا روده کوچک میشود. در نتیجه یک زخم باز ایجاد میشود که میتواند خونریزی کند. علت بروز این حالت همیشه مشخص نیست اما دو دلیل شایع عبارتند از:
هلیکوباکتر پیلوری
هلیکوباکتر پیلوری باکتری است که در مخاط دستگاه گوارش زندگی میکند. این باکتری گاهی اوقات میتواند باعث التهاب در پوشش معده شود که منجر به زخم میگردد. در صورتی که بیمار آلوده به این باکتری باشد و سیگار نیز بکشد، خطر ممکن است بیشتر شود.
داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAID)
این داروها کار معده و روده کوچک را برای محافظت از خود در برابر اسیدهای معده دشوار میکند. داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی همچنین قابلیت لخته شدن خون را نیز کاهش میدهند و در نتیجه خونریزی زخم معده خطرناکتر خواهد شد.
داروهای موجود در این دسته عبارتند از:
- آسپیرین (بایر آسپرین، بوفرین)
- ایبوپروفن (ادویل، موترین)
- کتورولاک (Acular، Acuvail)
- ناپروکسن (Aleve)
- اکساپروزین (Daypro)
استامینوفن (تیلنول) یک داروی ضد التهابی غیر استروئیدی نمیباشد.
این داروها همچنینی در برخی داروهای ترکیبی مورد استفاده برای ناراحتی معده یا سرما خوردگی گنجانده میشوند. اگر فردی از چندین دارو استفاده میکند، احتمال مصرف داروهای NSAID بیشتر از آنچه که فکر میکند وجود دارد.
خطر ابتلا به زخم معده در اثر مصرف این داروها در صورتی که بیمار شرایط زیر را داشته باشد بیشتر است:
- بیشتر از دوز معمول مصرف کند.
- به دفعات زیاد مصرف کند.
- مسن باشد.
- از کورتیکواستروئید استفاده کند.
- در گذشته زخم معده داشته است.
نشانههای این بیماری چیست؟
زخمها همیشه باعث علائم نمیشوند. در حقیقت تنها حدود یک چهارم از افراد مبتلا به زخم معده علائم آن را تجربه میکنند. برخی از این علائم عبارتند از:
- درد شکم
- نفح یا احساس سیری
- آروغ زدن
- سوزش معده
- حالت تهوع
- استفراغ
علائم ممکن است برای هر فرد کمی متفاوت باشند. در برخی موارد خوردن یک وعده غذایی میتواند باعث تسکین درد شود در حالی که در سایر موارد خوردن باعث بدتر شدن وضعیت بیمار میگردد.
زخم معده میتواند به آهستگی خونریزی کند بطوری که بیمار متوجه آن نشود. اولین نشانههای خونریزی آهسته معده علائم کم خونی میباشند که عبارتند از:
- پوست رنگ پریده
- تنگی نفس در اثر فعالیت فیزیکی
- کمبود انرژی
- خستگی
- سرگیجه
- زخمی که به شدت خونریزی میکند میتواند باعث موارد زیر شود:
- مدفوع سیاه و چسبناک
- خون قرمز تیره در مدفوع
- استفراغ خونی با مواد سیاه رنگ
این بیماری چه عوارضی دارد؟
عوارض زخم معده نسبتاً غیر متداول هستند اما میتوانند بسیار جدی و بطور بالقوه تهدید کننده باشند.
عوارض اصلی عبارتند از:
- خونریزی در محل زخم
- باز شدن پوشش معده در محل زخم (سوراخ شدن)
- انسداد حرکت غذا در دستگاه گورش توسط زخم (انسداد معده)
روشهای تشخیص
زخم معده معمولاً بعد از آندوسکوپی از دستگاه گوارش فوقانی (EGD) تشخیص داده میشود. آندوسکوپ یک لوله انعطاف پذیر بلند با یک چراغ و دوربین در انتهای آن است. این لوله وارد گلوی بیمار شده و سپس وارد مری، معده و بخش فوقانی روده کوچک میگردد.
این روش که بطور کلی بصورت سرپایی انجام میشود به پزشک اجازه میدهد تا محل مشکلات در معده و قسمت فوقانی روده کوچک را مشخص کند. زخمهایی که خونریزی میکنند باید به سرعت رسیدگی شوند و درمان میتواند در حین آندوسکوپی ابتدایی شروع شود.
راههای درمان زخم معده
با انجام درمان بیشتر زخمهای معده ظرف یک یا دو ماه بهبود پیدا میکنند. درمان توصیه شده برای بیمار بستگی به علت ایجاد زخم دارد.
برای بیشتر افراد دارویی به نام مهار کننده پمپ پروتون جهت کاهش میزان اسید تولید شده توسط معده تجویز میشود که امکان بهبود طبیعی زخم را فراهم میکند.
در صورتی که عفونت هلیکوباکتر پیلوری علت زخمها باشد، از آنتی بیوتیک نیز برای کشتن باکتریها استفاده خواهد شد که از برگشت زخم جلوگیری میکند.
اگر زخمها ناشی از مصرف داروی ضد التهابی غیر استروئیدی باشند، معمولاً داروهای مهار کننده پمپ پروتون تجویز شده و پزشک در مورد ادامهی مصرف داروهای NSAID بحث خواهد کرد. داروهای جایگزین مانند پاراستامول ممکن است توصیه شوند.
زخم معده میتواند بعد از درمان بازگردد، هرچند در صورتی که علت زمینهای برطرف شود احتمال آن کمتر خواهد بود.
چه زمانی جراحی زخم معده ضروری میشود؟
جراحی زخم معده برای دلایل زیر انجام میشود:
- خونریزی شدید از محل زخم
- درد طاقت فرسا در شکم
- انسداد محتوای معده
- سوراخ ناشی از زخم که منجر به التهاب صفاق میگردد.
اقدامات قبل از عمل
بیمار قبل از عمل جراحی زخم معده باید اقدامات زیر را انجام دهد:
مشاوره قبل از عمل
ارائه اطلاعات زیر به پزشک بسیار مهم است. این کار به پزشک اجازه میدهد تا خطرات جراحی زخم معده را بررسی کرده و به جلوگیری از بروز عوارض غیر ضروری کمک کند.
- فهرست کاملی از داروهایی که بیمار در حال حاضر مصرف میکند ارائه شود. این اطلاعات به دلایل مختلفی سودمند هستند. برای مثال میتوانند به پزشک برای جلوگیری از عوارض ناشی از تداخل دارویی کمک کنند.
- در صورتی که بیمار به هرگونه دارو یا ماده غذایی خاصی حساسیت داشته باشد.
- اگر از داروهای رقیق کننده خون مانند آسپرین، وارفارین، مکملهای گیاهی یا داروهای مشابه دیگر استفاده میکند.
- در صورتی که بیمار یا اعضای خانوادهی وی سابقه اختلالات خونریزی داشته باشند یا استعداد خونریزی بیشتر از حد طبیعی وجود داشته باشد.
- در صورتی که بیمار دچار دیابت، فشار خون بالا، دردهای قفسه سینه یا حمله قلبی در گذشته باشد.
- در صورتی که در گذشته دچار لختههای خونی در پا (ترومبوز سیاهرگی عمقی) یا ریه (آمبولیسم ریه) شده باشد.
- در صورتی که بیمار سابقه شکستگیهای مکرر استخوان داشته باشد (این امر ممکن است در صورت درگیر بودن استخوانها در عمل بر بهبود آنها تاثیر بگذارد).
- فهرستی از تمام عملهای جراحی که در گذشته انجام شده است، برای مثال: برداشتن آپاندیس ، کیسه صفرا یا هر بخش دیگری از بدن، جراحی ترمیم هر بخشی از بدن مانند درمان فتق، سوراخ شدن دیواره روده و غیره.
چه آمادگیهایی قبل از عمل ضروری است؟
پزشک ممکن است سابقه پزشکی فرد را به منظور به دست آوردن اطلاعات جامعی از وضعیت کلی سلامتی بیمار از جمله اطلاعاتی در مورد داروهایی که مصرف میکند، بررسی نماید.
- برخی داروها خطر ابتلای فرد به خونریزی را افزایش میدهند و ممکن است توصیه شود که بیمار مصرف آنها را برای یک دورهی زمانی قبل از عمل متوقف کند.
- آزمایشهای خون ممکن است به منظور تعیین اینکه امکان بروز خونریزی یا هرگونه شرایط پزشکی دیگر که مانع از انجام عمل میشوند وجود دارد یا خیر، تجویز شوند.
- حساسیت به هرگونه داروی بیحس کننده موضعی، لیدوکائین و غیره باید به پزشک اطلاع داده شود.
- از استفاده از هرگونه مواد آرایشی، دئودورانت یا داروهای موضعی قبل از درمان اجتناب شود.
- توصیه میشود که از سیگار کشیدن و استفاده از هرگونه محصولات نیکوتینی برای مدتی قبل از جراحی پرهیز شود.
- بیمار باید حداقل ۸ ساعت قبل از عمل جراحی از خوردن و آشامیدن اجتناب کند.
چه آزمایشهایی قبل از جراحی باید انجام شوند؟
قبل از عمل جراحی زخم معده بیمار باید برخی آزمایشها را انجام دهد از جمله:
- آزمایشهای معمول خون و ادرار
- رادیوگرافی از شکم
- آندوسکوپی
انواع جراحی زخم معده چگونه انجام میشوند؟
جراحی زخم معده بطور معمول تحت بیهوشی عمومی انجام میشود. بسته به عمل جراحی، ممکن است موارد زیر انجام شوند:
- واگوتومی: جراح عصب واگ (عصبی که پیام افزایش ترشح اسید را ارسال میکند).
- آنترکتومی: این روش شامل برداشتن بخش تحتانی معده به نام آنتروم میباشد.
- پیلوروپلاستی: این روش شامل بزرگ کردن گذرگاه بین معده و اِثناعَشَر (اولین بخش از روده کوچک) است.
زمان مورد نیاز بستگی به نوع جراحی زخم معده داشته و ممکن است تا چند ساعت به طول بیانجامد.
مراقبتها و تغذیه بعد از جراحی خونریزی معده
بهبودی کامل بعد از عمل جراحی زخم معده معمولاً بدون هیچ گونه عوارض جدی حاصل میشود. بهبودی کامل بعد از این جراحی اغلب حدود ۴ تا ۶ هفته طول میکشد. مراقبتهای بعد از عمل در خانه شامل موارد زیر هستند:
- فعالیتهای معمول و روزمره را در اسرع وقت و به آرامی از سر بگیرید زیرا به بهبودی سریعتر کمک میکند.
- از پد حرارتی یا کمپرس گرم برای تسکین درد ناشی از برش استفاده کنید.
- دوش بگیرید و محل زخم را تمیز و خشک نگه دارید. از حمام کردن در وان تا زمانی که زخم بطور کامل بهبود نیافته اجتناب کنید. به آرامی زخم جراحی را با صابون بدون بو بشویید و پانسمان را عوض کنید.
- دورهی داروهای تجویز شده را طبق توصیه پزشک به اتمام برسانید.
- داروی آنتی بیوتیک را برای کمک به مقابله یا پیشگیری از عفونت مصرف کنید (طبق توصیه پزشک).
- از مصرف داروهای تجویز نشده مانند آسپرین اجتناب کنید. هرچند میتوان طبق توصیه پزشک از آستامینوفن برای کاهش درد استفاده کرد.
- رانندگی را بعد از دو هفته یا طبق توصیه پزشک از سر بگیرید.
- به بیماران توصیه میشود که بلافاصله بعد از جراحی مایعات شفاف بنوشند تا زمانی که دستگاه گوارش شروع به عملکرد مناسب کند. سپس از آنها خواسته میشود تا یک رژیم غذایی متعادل که به بهبودی سریعتر کمک میکند را مصرف کنند.
عوارض این جراحی چیست؟
پس از جراحی زخم معده ممکن است عوارض زیر رخ دهند:
- خونریزی شدید
- عفونت در محل زخم جراحی
- فتق برشی
- بازگشت زخم معده
- اسهال شدید
- سوء تغذیه
- بروز علائمی که باعث ناراحتی میشوند مانند سرخ شدن صورت، غش کردن یا اسهال بعد از مصرف برخی غذاها.
هزینه انجام جراحی زخم معده چقدر است؟
هزینه عمل جراحی زخم معده بستگی به عوامل مختلفی مانند نوع جراحی دارد. در بسیاری از موارد قبل از عمل یک تخمین از هزینهها انجام میشود. مقدار نهایی بستگی به یافتههای جراحی و مراقبتهای ضروری بعد از عمل خواهد داشت.